Vlaamse wijndomeinen

Introductie

In menig wijnblog en wandelblog uit mijn toetsenbord wordt het Zuid-Limburgse land en wijn beschreven. Onlangs (begin september 2022) bezocht ik Zuid-Limburg weer, zij het maar één dag. De zes bezochte wijndomeinen – de dag ervoor en dagen erna – bevonden zich dit keer in Vlaanderen. Een leerzame en mooie ervaring waar ik je graag deelgenoot van maak.

Lees verder: Vlaamse wijndomeinen

Deze blog vangt aan met wat algemene informatie over de bezochte Vlaamse wijngebieden, en dan per bezocht wijndomein een beschrijving van mijn belevenissen en proefervaringen. De eerste drie genoemde domeinen bezocht ik overigens met mijn vrouw, de laatste drie met wijnvriend, vinoloog en sommelier Pieter Béatse. Tot slot nog een korte samenvatting/conclusie en een overnachtingstip.

Het is daarmee wel een enorm lange blog geworden, maar je kunt er ook voor kiezen de informatie (van het domein) te lezen die voor jou interessant/relevant is natuurlijk. VEEL LEESPLEZIER WEER!

Algemene informatie
De geschiedenis van de Vlaamse wijnbouw is gelijkend aan die van Nederland. De ooit vele wijngaarden zijn door de kleine ijstijd, het protectionisme van Napoleon en de nagenoeg alles vernietigende druifluis allemaal verdwenen, om weer in de jaren 60 van de vorige eeuw voorzichtig opgebouwd/aangeplant te worden tot wat het nu weer is.
België kent zo’n 700ha wijngaarden (in 2022, dat is meer dan is Nederland met momenteel zo’n 275ha) en is daarin op dit moment weer groeiende.

Er zijn in België op dit moment 2 beschermde geografische (BGAs) en 6 beschermde geografische aanduidingen (BOBs). De wijndomeinen die ik bezocht (zie hieronder) brengen hun wijnen afhankelijk van de ligging van de wijngaarden uit onder de BOB Maasvallei of BOB Haspengouw, of als Belgische wijn (dus zonder geografische indicatie). Ik zal je hier niet vermoeien met de details over toegestane druiven, oogstrendementen, bodemstructuren, vinificatieprocedées, enz die binnen de 2 genoemde BOBs gelden, maar de hyperlinkjes onder de naam verwijzen naar de betreffende productdossier.

Opvallend weetje is dat de meest noordelijke BOB van België niet de koudste en natste is, maar juist door de ligging in de Maasvallei minder neerslag (gem. 600mm per jaar, tegen gemiddeld zo’n 800mm daarbuiten) en dat de zon er meer schijnt (gem. 1.800uur tegen bijna 1.600uur in de rest van België). Leuk voor ons Nederlanders is dat deze BOB de enige grensoverschrijdende BOB is, en ook in Nederland ligt. Maar goed, genoeg over België in het algemeen, laat ik wat over de bezochte wijndomeinen gaan vertellen.

Aldeneyck
Het eerste bezochte wijndomein was een behoorlijk bekende, nl. Aldeneyck in de Maasvallei, gelegen in Maaseik. Het bleek dat we de enigen waren die op die vrijdagochtend de rondleiding met proeverij geboekt hadden. In deze privé rondleiding kregen we zo alle mogelijkheid om inhoudelijke vragen te stellen. En de jonge gids bleek bijzonder vakkundig en goede gastheer.

Ons werd een en ander duidelijk gemaakt over de toplaag leem (ook wel löss in Nederland genoemd), met daaronder eerst fijn en dan grove kiezel, totdat de wortels 12m diep op het grondwater stuiten. Een mooie bodem met veel mineraliteit uit de diepere lagen. De rendementen worden met groene oogst/snoei ingeperkt tot zo’n 55 hl/ha, om zo goede kwaliteit wijn te kunnen maken en overigens ruim onder de in de BOB mergeland toegestane 70hl/ha te blijven (voor pinot noir is dit maximale rendement 60hl/ha overigens).

De dubbel guyot snoeiwijze die we zagen en toegelicht werd, was niet nieuw voor me natuurlijk. Wel nieuwe informatie voor me is het gebruik (lees: spuiten met) een tanninepoederoplossing om zonnebrand tegen te gaan. Ook alleen ontbladeren aan de schaduw, en niet/nauwelijks aan de zon (Z-W) wordt uiteraard toegepast, een methode die je ook in Nederland veel ziet en hoort.
Ook de zelf gebouwde feramoonval die de mannelijke susukivliegen (in BE ook wel de wijngaardmot genoemd) vangt/dood intrigeerde me: de populatie van deze schadelijke insecten die hun eitjes graag in m.n. blauwe druiven legt, wordt hiermee flink ingeperkt maar niet volledig uitgeroeid.
Ook werd ons verteld dat de rozen aan begin van de rij niet alleen als meeldauwindicator dienden vroeger (dan wist ik al) maar ook voor (of tegen) de paarden: toen er nog met paarden in de rijen gewerkt werd, namen deze dieren van nature altijd de kortste weg aan het einde van de rij, om zo de paal en eerste wijnstok te beschadigen. De rij met wijnstokken werd zo steeds korter… Maar een rozenstruik met flinke stekels zorgde er wel voor dat het edele dier een ruime(re) bocht nam.

Toen we er waren, begin september, werd er al volop geoogst voor de mousserende wijnen. Sterker nog, in dit jaar met vroeg voorjaar en mooie zomer is op 30aug al aangevangen met oogsten van de pinot noir druiven voor de mousserende wijn. Oogsten geschiedt deels machinaal, en deels handmatig. Vooral de percelen waar machinaal oogsten niet loont (korte rijen) wordt met de hand geoogst.
Het persen van de druiven gebeurd een grote verticale ballonpers, die we in het werk hebben mogen zien toen de verse oogst ermee door eigenaar Karel Henckens zelf geperst en naar de vaten gepomp werd.

De gebruikte kurken zijn niet de goedkoopste, maar van DIAM. Deze bestaan uit 95% natuurlijke kurkdeeltjes en 5% lijm (acrylaat en polyurethane). Dankzij kooldioxide onder druk in vloeibare vorm worden alle chemische onzuiverheden, inclusief TCA, uit de gemalen kurk verwijderd. De kurk blijft gegarandeerd 10jaar goed, werd ons verteld.

Uiteraard proefden we ook enkele wijnen, welke van uitgebreide toelichting over de wijn en ontstaansgeschiedenis ervan, op het prachtige terras aan ons geserveerd werden. In het kort (de volledige proefnotities zal ik je besparen) de geproefde wijnen:
–Riesling Brut (oogstjaar 2020). Een mooie mousserende wijn die met traditionele methode gemaakt is en 17 maanden op zijn lie gelegen heeft. De hoge zuren van de rieslingdruif worden licht gemaskeerd met 8gr/l dosage, maar zeker niet (te) veel. Het blijft zo een voor Aldeneyck eigen wijn, waar deze met een hoger dosage niet meer onderscheidend zou zijn van menig andere Riesling wijn.
–Pinot Blanc 2021. De klassieker van Aldeneyck. Stokken aangeplant in 1999, sinds 2003 gemaakt. Mooie zachte en toch typische Pinot Blanc die 20% malo heeft ondergaan.
–Pinot Gris 2021. De andere klassieker, van zelfde aanplantjaar als de pinot blanc druiven. Perzik, appel en kweepeer.
–Riesling 2019. De stille Riesling heeft naast appel, citrus en mineraal al een lichte petrol toets. Voor de liefhebber van Riesling, ook ik!, een geweldige wijn.
–Cuvée Sacre Soeurs. Eens in 25 jaar gemaakt voor de plaatselijk processie. Pinot blanc, pinot gris en pinot noir druiven uit 2 verschillende jaren (2020 en 2021). Deels houtopvoeding. Mooie wijn, perzik, abrikoos, mandarijn, vanille, cederhout, boter (van de malo bij de 2020 wijnen), rond, lange afdronk.
–Chardonnay Heerenlaak 2020. De druiven komen van het perceel Heerenlaak, welke dichter bij de Maas ligt. Dus van dunner leem en meer kiezel, met meer zuren ten gevolg. Mooie toon van hout en vanille in de wijn t.g.v. houtrijping (ieder 4e deel op 0,1,2,3 jaar oude vaten). Boterzacht met fris gemiddeld zuurtje en duidelijk aroma van peer.
NB1 de Pinot Gris zat niet in het proefarrangement, maar als klassieker bestelden we hier toch ook een proefglas van.
NB2 op iedere tafel op het wijnterras ligt een 2-zijdig bedrukte wijnlijst met veel details over de wijn. Dus niet alleen naam en beschrijving, maar ook gegevens over vinificatie, zuurgraad en restzoetgehalte. Ook op de website van Aldeneyck kun je deze informatie terugvinden. Heel goed en fijn dat dit zo gedeeld wordt!
TIP: bestel voor na je proeverij een hapjesplank en je hoeft niet meer te lunchen!

Genoelselderen
Dezelfde vrijdag bezochten we in de middag het andere zeer bekende Belgische wijndomein in de Maasvallei: Genoelselderen in Riemst. Deze keer geen privé rondleiding, maar gids Guido wist eenieder te boeien, met zijn prachtige verhalen over het wijnkasteel (dat nu eigendom van een Hollander is), de 23ha wijnbouw en de wijnen aldaar.

De oogst was ook hier in volle gang, en eigenaar Stefan kwam – toen de pers zijn werk deed – even meeluisteren en kwam met een mooie anekdote waarom je beter iets meer voor een eerlijk gemaakte wijn kunt betalen. Hij stelde: “Als de oogarts je kan opereren voor 5.000EUR en een iemand die zegt het ook wel te kunnen en je maar 500EUR hoeft te betalen, laat je je dan opereren voor dat lage bedrag? Vast niet. En dan heb je nog een tweede oog, als het mis zou gaan heh. Jaja. Maar je drinkt wel goedkope wijn, dat voor dat weinige geld alleen niet zuiver gemaakt kan zijn, en je laat het vocht langs vele inwendige organen – waar je er maar 1 van hebt – gaan….” Nu vind ik ’t die vergelijking wel wat ver gezocht, maar ik ben wel voorstander om iets meer dan 4EUR voor een wijn te betalen, omdat je dan veel meer waar (=de wijn) voor je geld hebt.

Maar goed, terug naar Genoelselderen. Tweederde van hun druiven wordt machinaal geoogst, we hebben de plukmachine zien rijden. Op de 23ha staat vnl. chardonnay en ook nog wat pinot noir aangeplant. De wijnen worden dan ook voornamelijk van chardonnay gemaakt. Alleen de rosé parel is van alleen pinot noir gemaakt. De stille wijnen, zoals deze ook gebotteld en verkocht worden, dient als basis voor de mousserende wijnen:
-De Witte Chardonnay wijn is de basis voor de Zwarte Parel die nog 3jaar sur latte rijping ondergaat.
-De Gouden Chardonnay rijpt op 0-5jaar oud.
-De Blauwe Chardonnay is een blend van Goud en Wit en is de basis voor de Zilveren Parel die nog 6 jaar sur latte rijpt
NB op de website staan andere (minimale) sur latte rijpingstermijnen, maar bovenstaande vertelde gids Guido bij het proeven van die wijnen.
De wijnen waren typisch en goed herkenbaar als chardonnay, ook de mousserende. Behalve dan de rood fruitige rosé Parel natuurlijk. De stille Pinot Noir was helaas niet voorradig, ook omdat deze alleen in uitzonderlijk goede jaren gemaakt wordt..

Kitsberg
Vanuit Borgloon, waar we verbleven (zie overnachtingstip aan het einde van deze blog), zochten we een wijndomein op google maps op. Dit om een leuk doel voor een fietstochtje te hebben. Niet wetende dat we bij een meervoudig prijswinnende wijnboer in Heers uit zouden komen: Kitsberg. Een wijndomein dat toevallig die zondag een rondleiding met proeverij organiseerde.

Wijnboer Daniel heeft zijn sporen in de wijn(handel) verdiend, en verbouwt nu sinds 2008 ook wijnstokken en maakt hele goede en bijzondere wijnen. Hieronder vertel ik meer over de wijnen, eerst de wijngaard. Deze is aangeplant op de ondergrond van 60-90cm leem met daaronder het voor chardonnay zo goed matchende mergelkalk. Naast chardonnay wordt er ook pinot gris, pinot blanc en muller-Thürgau verbouwd overigens.
De planten staat 95cm uit elkaar en de rijbreedte is met N-Z liggen uitgezet op 198cm breed, zodat de lichtinval goed is en blijft. Niet een standaardbreedte, te smal voor een normale tractor, te breed voor de smalspoortractor. Dus rijdt er een speciaal op die breedte aangepaste tractor door de wijngaarden.

Door een gedoetje met te lange doorlooptijden van de proeftechnische keuringen bij de BOB Haspengouw is Kitsberg enige jaren geleden uit de BOB gestapt: immers moesten (en moeten) de nieuwe wijnen snel op de markt op. Maar inmiddels kan er van de keuringscommissie beter op aan, en wil Kitsberg weer terugkeren. Niet alleen voor Kitsberg goed en fijn, maar ook deze BOB die mag blij zijn met een wijnbedrijf als Kitsberg deze BOB weer gaat voeren (lees: de BOB doet zich tekort als Kitsberg niet meedoet. Maar dat vind ik, en wie ben ik?…).

Tegen de vogels en zonnebrand spant Kitsberg netten, dat gebeurd op veel plaatsen in vele wijngaarden. Wel nieuw is dat Kitsberg volgend jaar wil gaan experimenteren met een soort van rolluik systeem. In 2 minuten per rij kun je dan met je snoerloze boormachine de rolluiken laten zakken, en weer omhoog doen. Kost wel 20k per hectare, maar netten spannen kost ook wat (vooral aan manuren).

De wijngaard wordt strak en netjes bijgehouden, tot even voor de oogst, dan wordt de zwartstrook niet meer geschoffeld. Dit is omdat anders een kaliumtekort kan ontstaan met lamsteligheid tot gevolg. Vraag me niet naar de details, maar dit wist ik nog niet.

En dan, voordat ik naar de wijnen zelf ga, eerst nog even over de vinificatie. In de prachtige wijnkelder, waar we ook de wijnen proefden, worden met veel aandacht en perfectionisme de wijnen gemaakt. De wijnkelder is goed geïsoleerd niet alleen tegen temperatuur(wisselingen) maar ook tegen trillingen van naastgelegen weg.

Nog enkele weetjes over het vinificatieproces bij Kitsberg: Na kneuzen macereren de schillen koud 3 tot 24 uur, persen daarna kost 1,5uur per 1,5 ton. Chaptaliseren wordt, ondanks dat het zou mogen, nooit gedaan. De alcoholise vergisting duurt ongeveer 3 weken, en malolactische omzetting wordt vermeden bij alle wijnen. Dus ook geen malo bij de houtgerijpte wijnen, die zo regelmatig (=4 keer per dag) gebattonneerd wordt dat de wijn “in beweging” blijft, en de malo hierdoor niet start. Voor hout wordt ieder jaar, op basis van de kwaliteit van de most, gekozen uit 3 houtsoorten (2 Franse sooten of Amerikaans). Deze barriques worden trouwens, net als alles, ook steeds duurder. Enkele jaren geleden kostte zo’n vat ongeveer 600EUR, tegenwoordig het dubbele. Ontzuren wordt wel gedaan, maar niet met “middelen”. Nee, als ontzuren nodig is, gebeurt dit in de winter: als het vriest wordt het vat met wijn naar buiten gereden en bevriest het wijnsteenzuur dat er dan uitgefilterd wordt.

En dan nu – eindelijk – de geproefde wijnen:
–De Pinot Gris 2021, gebotteld mei’22. Appel, peer, citroen, bloesem, iets kruidig, gemiddelde zuurgraad. Mooie wijn met het kruidige randje dat hem onderscheidend maakt voor dit domein/deze wijnmaker

De volgende drie wijnen zijn allen gouden medaille winnaars op Belgisch-Nederlandse wijnconcours:
–Chardonnay 2021. Een mooie en typische Chardonnay. Perzik, peer, rond, zacht.
–De Cuvee V(ictor) 2021. Een ode aan Daniels vader. Met recht een geweldige en unieke wijn! Pinot Blanc (8 weken) op eikenhout gerijpt. Vanille, hout, perzik, bovengemiddelde zuren, toch zacht lange afdronk, veel finesse.
–Chardonnay Krachtig 2021. 6 maanden op Amerikaans eiken gerijpt. Vanille, hout, perzik, bloem. Mooie wijn, veel complexiteit. Stevig, maar niet (te) vol.

Thilesna
Weer even terug naar de Maasvallei, waar wijndomein Thilesna gelegen is. Johan Jacobs (in de leer van Karel Henckens van Aldeneyck) verbouwd er sinds 2014 wijnstokken. Inmiddels op 1,5ha, maar een nieuw stuk grond van zo’n 2ha is onlangs aangekocht. Dit is ook hard nodig, want ook weer dit jaar ging de wijnwinkel tijdelijk dicht omdat de wijnen uitverkocht waren. De wijnen die wij proefden, hieronder daar weer meer over, waren net afgevuld en kwamen het weekend erna weer in de verkoop in het leuke winkeltje naast de prachtig net ge/verbouwde wijnkelder.

De wijngaard is prachtig gelegen, nabij een Maastong, welke zorgt voor een iets temperende werking op de temperatuur. Dit is met name gunstig in relatie tot de voorjaarsvorst. De bodem kent dan ook veel kiezel (rivierafzetting) met een toplaag van zwaar leem. Thilesna heeft nog een klein en ouder perceel, elders en net buiten de BOB gelegen, met meer zand (met kiezel) in de bodem. De Auxerrois wijn die hier vandaan komt wordt dan ook niet in de BOB maar als BGA Maasland gelabeld.

De druiven worden na binnenkomst direct ontsteeld en enkele uren in de schillen ingeweekt (eigenlijk zolang als de ontsteling van de nieuwe batch duurt). Daarna geperst en de most rust dan 24h koud (debourbage). Fermentatie vindt altijd plaats op RVS, en de wijn ‘overwintert dan’ op RVS en een deel van de Pinot Gris op nieuw en 1 jaar oud hout. Het klaren van de wijn geschiedt met bentoniet om zo een goede eiwitstabilisatie te garanderen en het risico op hergisting op de fles te mitigeren. Alle wijnen van Thilesna ondervinden geen malolactische omzetting.

We proefen een viertal wijnen, die ik hieronder kort beschrijf. Voor allemaal gold dus dat ze recent op de fles gegaan zijn, en eigenlijk nog te jong waren om te drinken. Niet dat ze niet goed of lekker waren, integendeel. Maar ze kunnen allemaal nog prima 1 tot enkele jaren rijpen. Maar ja, voor de wijnmaker begrijpelijkerwijs geen optie meer te wachten met de verkoop.
–Auxerrois 2021, van het andere perceel (zie hierboven) dus. 11,5%, bovengemiddeld aromatisch, appel, peer, citrus, kruidig. 5gr/l RZ, 6g/l zuren. Proeft echt piepjong.
–Pinot Gris 2021. 12%, rijpe appel, granaatappel, 6g/l RZ, 7g/l zuren, bittertje in de afdronk.
–Riesling 2020, 1 jaar opvat gerijpt. 12%. Hoog aromatisch, groene appel, citroen, mineraal en al lichte petrol toets. 5g/l RZ en bijna 9gr/l zuren, ook hier een licht bittertje in de afdronk (mooi en speciaal voor een Riesling). Wijn met potentie!
–Aurum 2020. Dit is ook een Riesling, maar in duidelijk andere stijl. Minder strak t.g.v. hoger restzoet van zo’n 10g/l. Perzik, bloem. Een deel wordt zoet gevinificeerd (gisting gestopt) en de rest gist dan door tot een droge wijn. Waarna beide producten geproefd-geblend worden tot de gewenste verhouding.

Tot slot mochten we, als speciale gasten (en we waren maar met z’n tweeën heh), de Pinot Gris 2021 die nog op het vat lag proeven. Uiteraard een nog te hout gedomineerde wijn, maar door flink te walsen, kon het (fruit)potentieel al wel geproefd worden. Hele mooie ervaring dit te eens te mogen doen!

De Kaybergh
En terug naar Haspengouwwijnregio. Naar wijndomein de Kaybergh om precies te zijn. Hier worden droge wijnen van chardonnay en pinot noir gemaakt. Van slecht 1.1ha, aangeplant in 2011 komen zeer mooie wijnen. De aanplant pinot noir is van twee bekende klonen, eentje is een zgn Duitse kloon, de andere een Bourgondische kloon. Welke kloon weet ik niet exact, maar we proefden wijnen van beiden.

Maar eerst proefden we de Chardonnay uit 2020. Deze wijn onderging 1 jaar houtrijping. Boter, vanille, perzik. Een krachtige wijn met een gemiddelde afdronk.
–Vin Gris 2019, een rosé van de Duitse Kloon Pinot Noir. Volledige trossen worden geperst en de most wordt na persen niet ontkleurd met koolstof (iets wat naar zeggen van de wijnboer veelal wel gedaan wordt voor de blanc de noir wijnen van pinot noir/spätburgunder). Uiteraard geen maceratie. Gerijpt op zgn ‘rood hout’, dat zijn eikenhouten vaten gebruikt voor rijping rode wijn (pinot noir in dit geval dus). 12%, framboos, aardbei, zacht. Deze wijn kan ouderen, een kwaliteitsrosé dus.
–Pinot Noir 2016. Deze wijn is 100% RVS opgevoed, 12,5%, kers, aardbei, gedroogd rood fruit, zacht, rond. Kan zeker nog rijpen. Ook van de Duitse kloon pinot noir druif gemaakt. Al zal, als ik het goed begrepen heb, in de toekomst de rode wijn van de Franse kloon komen en de Vin Gris van de Duitse kloon. Enerzijds jammer, niet dat de wijn van de Franse kloon niet goed zijn, integendeel, zie hieronder. Maar deze wijn vond ik ook heel goed, en ik had ’t idee er veel meer spätburgunder in te herkennen, en meer de Bourgondische stijl in onderstaande wijnen te proeven.
–Cuvee Selection Massale 2019. Van de Franse pinot noir kloon dus. Bosaardbei, rozen, elegant, bovengemiddelde afdronk, 11,5%
–Cuvée Leonard 2019. Ook van die Franse kloon. Elegant houtgebruik, aards, kers, bovengemiddelde smaakintensiteit, lange afdronk. Veel complexiteit.

De laatste twee wijnen waren echt heel bijzonder. Eigenlijk nog wat te jong; ze kunnen echt nog vele jaren rijpen en zullen beter worden. Geduld dus, en dat is wel het rode-draad-woord bij de wijnen van de Kayberg. Geduld is nodig in de wijngaard, vooral voor de pinot noir, een lastige druif om te telen en deze wordt er vooral niet te vroeg geoogst. Geduld in het vinificatieproces en de rijping op de fles dus. Maar ook met het proeven, ik had echt even nodig om aan deze typische Kayberg wijnen te beschrijven. Wel duidelijke een Pinot Noir, maar anders dan elders. Heel mooi, maar wees dus ook geduldig met je proefnotitie en oordeel! Geduld is echt een schone zaak (maar helaas niet mijn goede eigenschap 😉 ).

Schorpion
Last but alles behalve Least wijndomein Schorpion, ook wel bestempeld als de must see (of must taste?) onder de Belgische mousserende wijnen. Wellicht snap je na het lezen van deze paragrafen waarom. Uniek aan dit wijndomein is dat het niet met alleen jaargangwijnen, maar ook met zgn. reserve wijnen werkt. Hierover later meer.
Gelegen in het plaatsje Vliermaal, wordt onder de BOB Belgische mousserende kwaliteitswijn diverse volgens de traditionele wijze gevinificeerde mousserende wijnen gemaakt en vermarkt.

Vanaf het terras, dat iedere zondagmiddag (apr-sept) geopend is, heb je een prachtig uitzicht over de kleine 2 ha wijngaard. Er staat voornamelijk Chardonnay aangeplant, ook een behoorlijk deel pinot noir, en kleinere delen riesling, pinot blanc/auxerrois en pinot gris op de kalkrijke leembodem. Toen wij er waren, werd er druk geoogst. Oogst weke gedaan wordt bij zo’n 17graden Brix (70graden Oechsle). Immers moet de basiswijn niet veel meer dan 9 procent alcohol krijgen. Aldus uitgelegd door Winfried, die samen met zijn broer het wijndomein runt. De wijnstokken staan 125cm uit elkaar, en de rijbreedte is maar liefst 225cm. Ruim voldoende voor lichtinval, maar vooral zo gekozen dat er met een normale tractor gewerkt kan worden.

De geoogste druiven gaan als gehele trossen in de zelf gemaakte vertikale pers. En na enkele persingen, met tussentijds omgraven met de riek, minstens 24uur in een koude tank (debourbage). Deze tank is niet de standaard tank die ik vaker in wijnkelders zag, maar ‘gewoon’ een oude melktank. Werkt net zo goed. De gistingen rijping (6mnd) van de basiswijnen vindt plaats op oude RVS biertanks, met ‘losliggende’ deksels, zo kan de ook CO2 ontsnappen. Afvullen gebeurt op een zelf gemaakte vullijn, naar het schijnt een oude vullijn van Coca Cola die aangepast is op de flessen voor mousserende wijn. Het mengen van de wijnen voor botteling gebeurt veel op basis van alcohol en zuurgehalte, en een beetje op proeven (laatste vooral om (te sterk) geoxideerde wijn niet mee te blenden).
Voor de remuage is er een gyropalet beschikbaar die een krat met ruim 500 flessen in een week tijd naar de sur pointe positie brengt.
Ook erg mooi om de apparatuur voor degorgement (pekelbad en opener) te zien, en dat er uitgelegd werd hoe dat gaat. Als je de wijn bijna rechtop houd en rustig de kurk met prop bezinksel eruit laat schieten gaat er nauwelijk wijn verloren, het beetje dat meegaat is goed on laatste gistresten weg te spoel. De “champagne” kurken had al eens van vernomen dat die gewoon recht cilindervormig en dikker dan gewone kurken zijn, en pas op de fles de vorm krijgen. Ook mooi om dit echt te zien: zo’n rechthoekig kurk, en de paddenstoelvorm na openen…en een kurk van een fles een week geleden geopend, dat die weer terugliep in de oorspronkelijk vorm (als had deze ook niet heel lang op de fles gezeten, dat moet gezegd worden.)

En nu ik het blenden hierboven al aanstip. Dit gebeurt dus voor de jaargang, zgn millesimées, door de wijnen van verschillende druiven te blenden in bepaalde verhouding, afhankelijk van de wijn (meer hierover bij de proefopmerkingen hieronder). Maar voor de SA (sans Année) wijnen wordt er dus met wijnen uit verschillende oogstjaren gewerkt, en van verschillende druiven. Hierbij is de zgn Fibonacci reeks bepalend voor de verdeling. Voor wie ‘m niet kent (bron: wikipedia) “De rij begint met 0 en 1, men kiest ook wel 1 en 1, en vervolgens is elk volgende element van de rij steeds de som van de twee voorgaande elementen. De eerste elementen van de rij zijn dan als volgt:0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, enz”. Dus dan zal een wijn uit zeven jaargangen omgekeerd resp 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13 op 33 delen bevatten. Deze verdeling is dus toegepast op de twee SA mousserende wijnen die geproduceerd worden. Ik heb ze ook mogen proeven, zie hieronder. Opvallend dat de SA-wijnen van Schorpion dus specialer (en duurder) dan de millesimée wijnen zijn, in de Champagne is dat precies andersom. En o ja, Winfried corrigeerde me nog even. De millesimée champagnes moeten in de Champagne, net als de SA champagnes 12mnd sur latte rijpen, alleen de totale rijping in minimaal 36mnd hiervoor (en 15mnd voor SA). Niet zo heel belangrijk, maar meldt ’t maar even voor als jij dit ook ooit verkeerd begrepen hebt! 😉 En ook belangrijk te weten, gebruik van reservewijnen is ook wel voor stabiliteit/continuïteit van de smaak in de Champagne, maar hoofdreden is dat een oudere basiswijn gerijpter is en er dus korter rijping in de lie meer nodig is. Wist je dat?

We proefden op het terras 3 wijnen.
–Goud Brut nature 2016. Een Blanc de Blanc van chardonnay en pinot blanc en auxerrois (dat ook als pinot blanc gelabeld/genoemd mag worden, net als in de Elzas). 60mnd sur latte gerijpt. Duidelijke gisttoon, brioche, citroen, fris, beendroog
–Goud brut 2016. Ook een Blanc de Blanc van chardonnay en pinot blanc en auxerrois en 60mnd sur latte. Alleen met een dosage van 8g/l. Brioche, citroen, appel, fris maar wel zachter. Mooie frisse afdronk.
–Zwart Brut 2016. Was net, weekje ervoor, gedegorgeerd. 2/3 chardonnay, 1/3 pinot noir en 60mnd sur latte. Gist, brioche. Tint rood fruit op achtergrond, bovengemiddelde zuren en afdronk (een langere afdronk dan voorgaanden tgv de piot noir en de tannine daarvan).
Daarna gingen we naar de kelder onder het huis, waar in totaal zo’n 50.000flessen (!) sur latte lagen te rijpen. Hier proefden we nog een viertal hele bijzondere mousserende wijnen van Schorpion:
–Rosé brut 2020. Van witte wijn uit 2005 met een beetje rode Pinot Noir wijn uit 2004 erbij. Een experiment, niet vermarkt. Heeft 14 jaar! sur latte gerijpt. Framboos, bosaardbei, aards, lichte maar niet storende oxidatie te proeven, veel complexiteit. Heel mooi en bijzonder!
–Riesling brut 2011. Van riesling druiven geoogst in 2011 dus. Citroen, gisttoon, hoge zuren, korter in afdronk, mooe zuren. Hele andere maar niet minder mooie en speciale mousserende wijn. Deze wijn is net voor wij ‘m proefden ingestuurd naar een concours, maar nog niet uitgebracht en onbekend of dat gedaan gaat worden. Hangt ook af van de uitslag van het consours en dowieso maar heel weinig van gemaakt.
–Cuvée Houben brut. SA van wijnen uit ’99 tm ’13, gebotteld in 2014, 8 jaar sur latte gerijpt. Veel complexiteit en body, gemiddelde zuren. Heerlijk bij kaas.
–Fibonacci. Van 6 druivenrassen (chardonnay, pinot blanc, pinot girs, pinot noir, auxerrois, riesling) uit 12jaren (1999 t/m 2010), dus van 72 wijnen gemaakt. 11 jaar sur lie rijping. Degorgement 30aug’22. Perzik, mandarijn, geconfijte sinaasappel, citroen, gele appel, zacht als boter. Geweldig!

Samenvatting/Conclusie
Vele interessante, leerzame en inspirerende bezoeken. Twee – voor België – grote en vier kleinere domeinen, ieder zijn manier van werken met overeenkomsten, maar ook veel verschillen. Met ieder zijn eigen wijnmaker, die ik allemaal lang of kort gesproken heb.

Terugkijkend op dit bezoek aan onze Zuiderburen concludeer ik dat er in Vlaanderen hele mooie, goede bijzonder en ook gewoon lekkere wijnen gemaakt worden. Maar ook dat ik me wel vinoloog mag noemen, maar juist door naar wijnboeren toe te gaan je steeds bijleert over wijn, wijnbouw en wijn maken. Dus dat zal ik zeker blijven doen! De lijst van alles wat ik nu voor het eerst hoorde is lang. Ik vat ’t hieronder samen; voor mezelf, maar ook voor jou als lezer. Ik ben wel benieuwd wat jij er al van wist, of je ergens aan twijfels of vragen over hebt? Reageer dan gerust (en heel graag) op dit blogbericht!

• Tanninepoeder als zonnebrandcreme voor de druiven,
• Hoe maak je een simpele feramoon val voor suzukivliegjes,
• Hoe je je basiswijnen los en als na 2e vergisting op fles als mousserend kunt verkopen – leuk concept
• Noviteit rolluiken tegen zonneband en vogels,
• Niet schoffelen vlak voor de oogst i.v.m. kalium en lamsteligheid,
• Ontzuren door (natuurlijke) bevriezing,
• Rozen aan begin van de rij niet alleen als meeldauwindicator maar ook om met grote stekels de paarden om te laten lopen,
• In een houten vat komt malo meestal vanzelf op gang als je dit niet voorkomt, door wijn “in beweging” te houden door regelmatige battonnage starte de malo niet,
• Een wijn van het vat proeven is een mooie ervaring, proef door het hout heen!
• De blanc de noir wijnen (van pinot noir/spätburgunder) worden doorgaans met koolstof ontkleurd, ander zijn/blijven ze echt rosé kleurig
• De term ‘rood hout’ i.p.v. oud of gebruikt hout. Zijn gebruike houten vaten waar eerder rode wijn op gerijpt heeft.
• Geduld is een schone zaak, ook bij wijnproeven. Sommige wijnen kun je echt niet ff snel proeven, terwijl dat in grote proeverijen/jureringen mogelijk wel gevraagd wordt..
• De SA-wijnen van Schorpion dus specialer (en duurder) dan de millesimée wijnen, in de Champagne is dat precies andersom.
• Millesimée champagnes moeten in de Champagne, net als de SA champagnes 12mnd sur latte rijpen, alleen de totale rijping is minimaal 36mnd hiervoor (en 15mnd voor de SA).
• Gebruik van reservewijnen in de Champagne is ook wel voor stabiliteit/continuïteit van de smaak in de Champagne, maar hoofdreden is dat een oudere basiswijn gerijpter is en er dus korter rijping in de lie meer nodig is.

En ik kan je dan ook echt aanraden één of meerdere van bovenstaande wijndomeinen eens te bezoeken. En als je tot hier geraakt bent met lezen (zo zouden onze Zuiderburen dat zeggen), dan ben je ook fanatiek genoeg om met de wijnbedrijven contact op te nemen of naar open proeverij te gaan om dat ook echt te doen denk ik 😉 Veel plezier en geniet van hun heerlijke wijnen (en mooie, interessante en leerzamen verhalen!

Tot slot dus nog een overnachtingstip in nabij Borgloon, centraal in Haspengauw gelegen. Een werkelijk prachtig 4 persoons appartement met eigen ingang en fijne eigen tuin: Het Kloosterzicht, is ook via booking te reserveren.