Begin november 2022 bezocht ik kort Franciacorta. In deze wijnweblog vertel ik je meer over het wijngebied en de bezochte wijnhuizen.
Franciacorta
De reis met mijn vrouw naar Noord Italië was overigens vooral gepland om deel te nemen aan de Valtellina Wine Trail, daarover – en dus met name over het wijngebied – Valtellina kun je in deze blog lezen. Voorafgaand aan dat deel van de reis zijn we naar Franciacorta afgereisd om daar de lokale wijnen te proeven en enkele wijndomeinen te bezoeken.
Franciacorta DOCG is bekend om zijn mousserende wijnen, ook wel de Champagne van Italië omdat vergelijkbare druiven gebruikt worden.
Sinds 1967 bestaat de DOC Franciacorta. In 1995 gepromoveerd tot DOCG voor alleen mousserende wijnen, de DOC Curte Franca achterlatend voor stille wijnen uit dezelfde regio. Overige stamt de naam Curte Franca af van belastingvrije zone, wat dit gebied ooit was.
Ik zal je alle regels van de DOCG besparen, die kun je in de disciplinare allemaal nalezen, maar de belangrijkste zijn: toegestane druiven CH, PB (max 50%), PN en erbamat (max 10%). Opbrengst maximaal 65hl/ha, max 65% sap uitpersen van hele trossen (overigens ook verticale pers toegestaan, dat mag in de Champagne niet), handmatige oogst, standaard Brut 18mnd rijpen (Champagne 15 mnd, dus Franciacorta wijn moet langer rijpen!). Wellicht dat je met deze regels al snapt dat het product in de prijsklasse van Champagne kunt verwachten. Maar omdat je niet voor de naam betaalt, zit je daar nog wel onder. Dus echt een aanrader deze wijnen eens te proeven. Ze zijn in Nederland zeker te koop, maar dan wel vaak de Brut en soms Satèn (over laatste type zo meer). Het gebied bezoeken is met haar ligging vlakbij bij Bergamo eenvoudig te doen.
Franciacorta is dus een jong wijngebied, maar al heel lang geleden vorm gegeven met vanuit de Alpen door de gletsjers gevormde Iseo meer en omringende heuvels. Hiertussen vormt zich een soort van kom met eigen mesoklimaat met weinig mist en door het Iseo meer matigend effect op de temperatuur. Ook komen er meer dan 50 bodemtypen voor. 75% van de totale aanplant is CH, 15% PN, rest PB en beetje erbamat. 85% van de productie blijft in Italië en van de 15% export gaat het merendeel naar Japan.
Franciacorta produceert jaarlijks zo’n 20 miljoen flessen mousserende wijn (ter vergelijking Champagne ruim 300 miljoen en Prosecco zo’n 500 miljoen flessen). Naast de standaard Franciacorta zijn er nog 2 stijlen. De Rosé van minimaal 35% PN en maximaal 65% CH, deze moet 24mnd op de lie rijpen.
En de Satèn: deze stijl is ontwikkeld/bedacht – zo is me verteld – door het consortium om een unieke en consument vriendelijker stijl mousserende wijn te maken. Een blanc de blanc van doorgaans alleen CH (moet er voor meer dan 50% inzitten), al mag het ook PB bevatten. Het is altijd een brut, dus dosage tot 12g/l. En – nu komt het grote onderscheid – het bevat een lagere druk dan de andere Franciacorta’s (en Champagne en Cremant en Cava enz). Nl. maximaal 5 bar. Doorgaans zorgt zo’n 22g suiker voor 1,2% abv en zo’n 6 bar, dus er zal maximaal zo’n 18g samen met de gist voor de 2e vergisting toegevoegd worden, denk ik. Gebruik van CH en PB en lagere druk, i.c.m. minimaal 24mnd sur lie rijping, zorgt voor een ronde en zachte (en dus vriendelijkere) stijl wijn. Heel interessant, en vaak lekker met licht kaasje is mijn mening. Maar oordeel zelf door er eens een gewone Franciacorta brut naast te zetten is mijn advies.
Millesimato’s moeten 30mnd en riserva’s 60mnd rijpen op de lie. Rijping in een fles met kroonkurk met het “f”-Franciacorta logo erop is ook een verplichting in de disciplinare trouwens.
Maar goed, tijd om te proeven. Dat deed in bij twee wijnhuizen en in de bar bij de Cantine di Franciacorta. Hieronder mijn bevindingen en ervaringen aldaar
We verbleven in Cazzago San Marino, vlak bij het gehucht Calino waar dit wijnhuis gevestigd was. Dus dat wilde ik wel bezoeken. Maar de tours zaten vol (in het Italiaans). Maar wij kregen een privétour voor 2 personen, hetgeen ideaal is, omdat ik dan mijn meer specifieke wijnvragen toch iets makkelijker stel.
Terug naar het wijnhuis waar ze met verbazing keken toen we op de van de accommodatie geleende fietsen aan kwamen (toch wel fijn dat je dan niet zulke mooie wijnen hoeft uit te spugen 😉 ). De naam Antinori zegt je mogelijk iets: de grondlegger van de Super Tuscan. In 1999 breidde hij zijn imperium uit door dit wijnhuis met 60ha – met vnl CH aangeplant – wijngaarden in Franciacorta te pachten.
Marchese Antinori produceert jaarlijks een half miljoen flessen mousserende wijn. Alle basiswijnen zijn op RVS gerijpt en alle wijnen zijn op dit moment Brut. Alleen in exceptioneel goede jaren wordt ‘n nog drogere stijl wijn gemaakt. Het persen gebeurt in vertikale persen op het prachtige wijngoed en landhuis in Colina, waarna de wijnen, en later de flessen, sur latte rijpen in een opslagkelder in Cazzago. Alleen de meest exclusieve wijnen (zo’n 10.000 flessen uit verschillende jaren van Conte Mayo en de Contessa Maggi) rijpen in pupitres in Colina. Deze worden dan ook met de hand ge-remuageerd, en niet zoals de rest in de giropallet-machine. Overigens produceert Marchese Antinori wijnen tot 9l per fles, die op de fles lierijping ondergaan hebben (dus niet na rijping op normaal of magnumformaat getransformeerd worden).
Dit jaar, 2022, was het erg warm en vooral droog. Hierdoor moest er vroeg geoogste worden om de zuren te behouden. Op 4 augustus werd er al gestart met oogsten. De oogst viel 30% lager uit dan normaal t.g.v. de hitte.
Na de rondleiding proefden we 3 cru’s. De Blanc de blanc van 90% CH en 10% PB met 24 sur lie rijping. Een hele goede fruitige wijn die een luxe aperitief vormt. Daarna de Satèn 2018 van 100% CH en 40mnd rijping op de lie. Zacht, veel perzik, heerlijk bij een lichte kaas. Tot slot de Conte Aymo. Een Blanc de Noir uit 2016. 40mnd lierijping. Goudgeel, gist en aards, tonen rood fruit. Veel complexiteit, maar nog jong in de fles (degorgement minder dan 3 mnd geleden). Kan dus nog rijpen. Ja, een goede mousserende wijn kan (en moet) rijpen nadat ie op de markt komt. De power van de wijn bepaalt zijn rijpingspotentieel, werd ons verteld; dus dat geldt dan zeker voor de Conte Aymo.
Na het bezoek aan Marchese Antinori even doorgefietst naar de Cantine. In deze wijn winkel kun je nagenoeg alle wijnen uit dit gebied kopen. En ook een behoorlijk aantal andere wijnen en producten uit Italië. In naastgelegen bar bestelde ik in een proeverij van 3 wijnen, en omdat ik bij de derde mocht kiezen, maar tegen kleine meerprijs er 4 geproefd. Leuke en goede wijnen, maar niet de kwaliteit die ik eerder die dag bij Marchese Antinori mocht ervaren. Maar goed, toch nog maar even mijn proefnotities:
-De Satèn 2018 van Mirabella van 100% CH, 4bar en 6gr/l restzoet was zacht van smaak. 36mnd rijping op de lie. Perzik, peer en beetje vanille/brioche.
-De cuvee brut van Lanteiri van vnl CH en 10% PB en PN heeft 7 bar en 6gr/l restsuiker. 24mnd lie rijping. Duidelijke gisttoon, bovengemiddelde zuren en maar weinig tot geen fruit.
-Pas dosé 2016 van Montedelma. 30mnd lie. CH, PB, PN. Weinig geur, beendroog, bittertje/noten.
-De Rosé van Elisabeth Abrami. Licht oranje van kleur. Granaatappel, licht aards, brioche.
Maandagmorgen, op weg terug naar Bergamo om de huurauto weer in te leveren naar het mooie plaatsje Adro gereden. Daar ligt, met prachtig uitzicht over 75% van het Franciacorta wijngebied, het zeer mooi en netjes ingerichte wijnhuis Ferghettina. En maandagmorgen is doorgaans rustig met aantal bezoekers, maar in deze tijd van het jaar waren we echt de enigen die een rondleiding en tour geboekt hadden. En omdat onze gids snel doorhad dat we al wat van (mousserende) wijn weten, werd het een leuke maar ook leerzame rondleiding waarin op details ingegaan kon worden.
Ferghettina maakt naast half miljoen flessen mousserende Franciacorta ook nog zo’n 100.000 flessen stille Curte Franca witte en rode wijn (laatste van CS, CF en ME, die 1 jaar op barrique en 1 jaar op de fles rijpen.) Van de maar liefst 200ha worden van 100ha de druiven overigens verkocht aan het consortium, om deze opbrengst direct in het wijngoed te kunnen investeren. Ook hier werd er in 2022 vroeg (eerste 2 weken van augustus) geoogst en viel de opbrengst door de droogte tegen (minus 25%).
Onze gids vertelde dat Ferghettina 2ha erbamat aangeplant heeft, maar ook deze opbrengst verkoopt, en er zelf nog niet mee experimenteert. Hetgeen het consortium wel doet. Omdat deze inheemse druif meer zuren heeft, is deze omwille van klimaatverandering sinds enkele jaren ook toegestaan in de blend van de reguliere Franciacorta. Zijn wijngaard en druif kenmerken zijn inmiddels bekend, maar wat een wijn met erbamat erin op de lies doet, is nog maar weinig over duidelijk.
Van iedere plant wordt maximaal 2kg geoogst. 65% ervan mag dus tot sap geperst worden. Het restant wordt verkocht aan grappa producten. Persen geschiedt voor PN en druiven van oudere stokken in 2 grote horizontale persen, omdat voor deze druiven het zuurstofcontact tijdens het persen juist goed kan zijn. Daar komt nog veel handwerk bij kijken (oa. omroeren pulp, in en uitscheppen pulp, schoonmaken met hand). De overige oogst, m’n CH, wordt in 7 verticale volautomatische ballonpersen – zonder zuurstofcontact – geperst. Dat gaat veel sneller: druk instellen en knopje drukken. Maar ondanks dat ’t persen gedurende de oogst 2 weken lang 24uur per dag doorgaat, moet toch nog vaak een deel van de druivenoogst tijdelijk in de grote koelcellen opgeslagen worden voordat het aan de beurt is om geperst te worden.
Het persen is dus misschien wel het belangrijkste. Dat moet snel en goed gebeuren, voordat het sap naar een van de 150 RVS tanks gaat. Tanks van 20hl, tot de grootsten van 500hl (al worden die laatsten vnl. bij het blenden gebruikt). Maar zo kunnen in ieder vat het bepaalde deel (per ras/per perceel) apart gevinificeerd worden, om in het voorjaar geblend te worden voor 1 van de 7 wijnen die Ferghettina maakt. Dat alle basiswijn in RVS gevinificeerd wordt, is een bewuste keuze. Zo komen de kenmerken van het terroir beter naar voren; al wordt er heel beperkt met wat basiswijn van houten vaten geëxperimenteerd.
Dan de unieke en gepatenteerde flessen waar Ferghettina voor een 40% van zijn wijnproductie mee werkt: flessen met een vierkante onderkant. Wellicht heb je al eens gehoord dat rijping/contact met lie beter is in een magnum formaat fles. Maar in een vierkante fles is het contact oppervlakte ook groter, en daarom worden deze flessen speciaal voor Ferghettina in Frankrijk gemaakt. Maar – de natuurkundigen onder ons hadden dit al bedacht – vierkant is niet handig voor de drukverdeling. De eerste tests mislukten dan ook, omdat de flessen t.g.v. de druk van de wijn kapot barstten. Inmiddels is dit met dikker glas opgelost. Al met al kost dit type fles zo 40% meer. En groter dan een magnum (fles weegt dan meer dan de 1,5l wijn erin) zullen ze met een vierkante fles niet gaan. Ook remuage volledig in giropallet, want die vierkante flessen handmatig draaien in een pupitre kan en gaat niet. Het beoogde stapelvoordeel is er niet, omdat de vierkante bodem naar ronde hals ervoor zorgt dat er met tussenlatjes tussen de doppen gewerkt moet worden. Enige voordeel is dat je fles thuis in de koeling niet zal wegrollen, en het ziet er heel mooi uit, dat zeker!
De rondleiding eindigde in de zgn. library. Hier worden vele jaargangen sinds eind vorige eeuw opgeslagen. Zowel sur point de nog niet gedegorgeerde wijnen, als de wel marktklare versies worden hier liggend bewaard. Om zo de ontwikkeling te monitoren/meten.
Dan de geproefde wijnen:
-Brut. 40-45% van de productie van Ferghettina is deze wijn. 85% CH, 15% PN; 33mnd sur lie; dosage 5g/l. Mooi aperitief. Citroengeel van kleur. Brioche, peer, appel. Bovengemiddelde zuren maar ronde tonen.
-Satèn 2018. 25-30% van de productie van Ferghettina. 100% CH van de lage percelen die als laatste geoogst worden om nog zachtere wijn te krijgen. 36mnd sur lie; dosage 6gr/l; degorgement 2mnd geleden (op23aug’22). Mooie wijn, mooi te combineren met lichte kaas, of met sushi. Licht goudgeel, veel geur, perzik, zacht en rond.
-Milledì 2018. Een millesimato van 100% CH juist van de top van de heuvels met kalksteen bodems, wat hem zijn minerale karakter meegeeft. Maand geleden gedegorgeerd (20sep’22). Milledi betekent 1.000dgn, wat de periode van 36mnd lierijping aanduidt. Dosage is (in 2018) slechts 3gr/l. Een complexe wijn. Gisttoon, mineraal, citrus, mandarijn, grapefruit. Veel smaak. Veel in te ontdekken, echt voor een fijnproever. NB dosage van 3g/l mag ook extra brut op het label dragen. Maar om consument niet in verwarring te brengen, wordt gewoon brut gelabeld. Maar – wellicht dankzij deze vraag 😉
– mochten we ook nog de Extra Brut 2015 proeven. Deze wijn van 80%CH en 20% PN rijpt bijna 6jaar (70mnd) op de lie. De wijn is 2 mnd geleden gedegorgeerd (op 30aug’22), maar moet echt nog rijpen. Ook hier weer duidelijk- net als bij Montenisa Antinori- dat mousserende wijn echt nog kan en soms moet rijpen. Nu nog niet in balans, maar gaat komen. Gist, citroen, wierrook, drop in smaak. Hoge complexiteit. Luxe wijn.
Al met al een geweldig bezoek. Op naar de Sligro in Nederland waar deze wijnen (alleen de eerste twee) te koop zijn!
Conclusie
Franciacorta is een heel interessant wijngebied. En voor de kenners en/of liefhebbers van mousserende wijnen echt een aanrader om te bezoeken!
Tot slot nog even mijn grootste leerpunten – aanvullend op wat ik al wist vanuit de vinologenopleiding – van deze trip:
-Nog maar een jong wijngebied, ze leren en experimenteren nog veel.
-Satèn als exclusief product/stijl . Lagere druk door minder suiker in de liqueur de tirage.
-Druiven voor satèn als laatst geoogst en van de lagere percelen. Dit voor nog zachtere wijn.
-Gebruik van de druif erbamat in nog in experimentele fase, mede t.g.v. klimaatverandering is deze nu toegestaan.
-Mousserende wijnen (van hoge(re)) kwaliteit rijpen wel degelijk nog op de fles na degorgement. Er zit ook niet voor niets een (natuur)kurk op.
Heb jij nog vragen, opmerkingen of aanvullingen na het lezen van deze blog (sowieso dank dat je bovenstaand allemaal gelezen hebt!)? Dan verneem ik ze graag weer als n reactie erop!
In november 2022 bezocht ik de Valtellina wijnregio in Noord Italië. In deze blog informatie over deze wijnregio, enkele bezochte wijnhuizen en natuurlijk over de lokale winetrail waarvoor we die kant op gingen.
Naast wijn drinken en proeven was oorspronkelijk het plan de halve trail marathon door de wijngaarden van Valtellina te gaan lopen. Dat laatste werd t.g.v. een knieblessure de 12km trail, die je ook wandelend kon afleggen. Gelukkig was deze blessure geen belemmering wandelen (en voor ’t wijndrinken!). Daarbij zijn er op de 12 km maar liefst 5 verzorgingsposten bij een Cantina (bij een Wijngoed dus). Onderweg genoeg mogelijkheden om wijn te proeven/drinken dus (als je wilt, er was er ook water, sportdrank e.d. hoor 😉 ).
Aan deze wijntrail deelnemen kun je natuurlijk zelf proberen organiseren, maar als je van hardlopen/trainen en van wijn houdt, kun je je ook (en eigenlijk beter) bij
Dit wijngebied in Noord Italië, nog net in de Alpen, is zo niet groot: zo’n 1.000ha. Het ligt van Oost naar West uitgestrekt over de steile zuidhellingen tussen Ardenno en Tirano, op een hoogte van 270-700m. Het gebied kent formeel een alpien klimaat, maar de beschutte vallei, steile zuidhellingen en matigend effect van (de Breva wind van) het Comomeer maakt wijnbouw er prima mogelijk. Met zelfs evenveel zon als op Sicilië werd ons verteld. De bodem bestaat vnl. uit graniet, al komen er t.g.v. de ligging op een breuklijn en de aanvoer van de rivier Adda er diverse bodemtypen voor. Al in de 15e vond hier wijnbouw plaats, voor en door de monniken. In 1968 kreeg Valtellina z’n eerste gebiedserkenning voor wijn.
De IGT Alpi Retiche is er voor verschillende witte, rode, mousserende en zoete wijnen. Maar het gebied staat natuurlijk bekend om zijn rode DOC(G) wijnen van de nebbiolo druif (lokaal ook wel chiavennasca of nebbiolo del Alpi) genoemd. De Rosso DOC is voor de eenvoudigere en kort(er) gerijpte wijnen. De Superiore (evt. met subzone) en riserva rijpen langer en deels op hout. Voor de geïnteresseerden hieronder een zelf gemaakte samenvattende tabel met de verschillen cq de regels van het Consortium di Valtellina.
Dit wijnhuis is sinds 1969 in Zwitserse handen (van 
Na een rondleiding door de kelder volgde een uitgebreide lunch, met uiteraard de lokale specialiteit: Pizzocheri. En met een viertal wijnen daarbij: De Superiore (2017) had een mooie vanille houttoon door zijn houtrijping op barrique in neus, maar mistte wat body. De Superiore Giovanni Segantini (2017) had deze body wel, maar mistte wat hout-toon-ontwikkeling. Beiden wel goede tot zeer goede wijnen. Maar de Supriore Prestigio (2017) had wat voorgaande mistten, een hele goed wijn! Al was de San Domenica Sforzato natuurlijk de mooiste wijn en afsluiter van de proeverij: zacht, complex, lange afdronk!
Cantina Marsetti ligt in Sondrio – waar wij verbleven – zelf. Op een centraal pleintje werden we opgehaald en liepen we, uiteraard steil omhoog, naar ’n wijngaard van Marsetti. Van daaruit kon je prachtig het dal rondkijken en werd verteld welke van vele wijnvelden die we zagen van Marsetti zijn. 11ha; allen in de subzone van Grumello gelegen. Waaronder de cru Prudenze; waar de druiven 2 weken later van worden geoogst: deze wijn gaan we proeven (zie hieronder). Er was nog 1 ha, verderop gelegen en niet zichtbaar, de oogst daarvan wordt voor de IGT wit en voor de Sfurzat gebruikt. 
Daarna mochten we vier wijnen proeven:
Het was een mooie wijnreis, naar een prachtig gebied. Natuurlijk lag de nadruk met de groep op het hardlopen, hetgeen ik hoop snel weer te kunnen doen – al heb ik zeker genoten van 12km wandelen door de wijngaarden. 
Deze blog vangt aan met wat algemene informatie over de bezochte Vlaamse wijngebieden, en dan per bezocht wijndomein een beschrijving van mijn belevenissen en proefervaringen. De eerste drie genoemde domeinen bezocht ik overigens met mijn vrouw, de laatste drie met wijnvriend, vinoloog en sommelier Pieter Béatse. Tot slot nog een korte samenvatting/conclusie en een overnachtingstip. 
Er zijn in België op dit moment 2 beschermde geografische (BGAs) en 6 beschermde geografische aanduidingen (BOBs). De wijndomeinen die ik bezocht (zie hieronder) brengen hun wijnen afhankelijk van de ligging van de wijngaarden uit onder de 
Het eerste bezochte wijndomein was een behoorlijk bekende, nl.
Ons werd een en ander duidelijk gemaakt over de toplaag leem (ook wel löss in Nederland genoemd), met daaronder eerst fijn en dan grove kiezel, totdat de wortels 12m diep op het grondwater stuiten. Een mooie bodem met veel mineraliteit uit de diepere lagen. De rendementen worden met groene oogst/snoei ingeperkt tot zo’n 55 hl/ha, om zo goede kwaliteit wijn te kunnen maken en overigens ruim onder de in de BOB mergeland toegestane 70hl/ha te blijven (voor pinot noir is dit maximale rendement 60hl/ha overigens).
Ook de zelf gebouwde feramoonval die de mannelijke susukivliegen (in BE ook wel de wijngaardmot genoemd) vangt/dood intrigeerde me: de populatie van deze schadelijke insecten die hun eitjes graag in m.n. blauwe druiven legt, wordt hiermee flink ingeperkt maar niet volledig uitgeroeid. 
Toen we er waren, begin september, werd er al volop geoogst voor de mousserende wijnen. Sterker nog, in dit jaar met vroeg voorjaar en mooie zomer is op 30aug al aangevangen met oogsten van de pinot noir druiven voor de mousserende wijn. Oogsten geschiedt deels machinaal, en deels handmatig. Vooral de percelen waar machinaal oogsten niet loont (korte rijen) wordt met de hand geoogst. 
Uiteraard proefden we ook enkele wijnen, welke van uitgebreide toelichting over de wijn en ontstaansgeschiedenis ervan, op het prachtige terras aan ons geserveerd werden. In het kort (de volledige proefnotities zal ik je besparen) de geproefde wijnen:
Dezelfde vrijdag bezochten we in de middag het andere zeer bekende Belgische wijndomein in de Maasvallei: 
De oogst was ook hier in volle gang, en eigenaar Stefan kwam – toen de pers zijn werk deed – even meeluisteren en kwam met een mooie anekdote waarom je beter iets meer voor een eerlijk gemaakte wijn kunt betalen. Hij stelde: “Als de oogarts je kan opereren voor 5.000EUR en een iemand die zegt het ook wel te kunnen en je maar 500EUR hoeft te betalen, laat je je dan opereren voor dat lage bedrag? Vast niet. En dan heb je nog een tweede oog, als het mis zou gaan heh. Jaja. Maar je drinkt wel goedkope wijn, dat voor dat weinige geld alleen niet zuiver gemaakt kan zijn, en je laat het vocht langs vele inwendige organen – waar je er maar 1 van hebt – gaan….” Nu vind ik ’t die vergelijking wel wat ver gezocht, maar ik ben wel voorstander om iets meer dan 4EUR voor een wijn te betalen, omdat je dan veel meer waar (=de wijn) voor je geld hebt.
Maar goed, terug naar Genoelselderen. Tweederde van hun druiven wordt machinaal geoogst, we hebben de plukmachine zien rijden. Op de 23ha staat vnl. chardonnay en ook nog wat pinot noir aangeplant. De wijnen worden dan ook voornamelijk van chardonnay gemaakt. Alleen de rosé parel is van alleen pinot noir gemaakt. De stille wijnen, zoals deze ook gebotteld en verkocht worden, dient als basis voor de mousserende wijnen:
Vanuit Borgloon, waar we verbleven (zie overnachtingstip aan het einde van deze blog), zochten we een wijndomein op google maps op. Dit om een leuk doel voor een fietstochtje te hebben. Niet wetende dat we bij een meervoudig prijswinnende wijnboer in Heers uit zouden komen: 
De planten staat 95cm uit elkaar en de rijbreedte is met N-Z liggen uitgezet op 198cm breed, zodat de lichtinval goed is en blijft. Niet een standaardbreedte, te smal voor een normale tractor, te breed voor de smalspoortractor. Dus rijdt er een speciaal op die breedte aangepaste tractor door de wijngaarden.
Tegen de vogels en zonnebrand spant Kitsberg netten, dat gebeurd op veel plaatsen in vele wijngaarden. Wel nieuw is dat Kitsberg volgend jaar wil gaan experimenteren met een soort van rolluik systeem. In 2 minuten per rij kun je dan met je snoerloze boormachine de rolluiken laten zakken, en weer omhoog doen. Kost wel 20k per hectare, maar netten spannen kost ook wat (vooral aan manuren).
En dan, voordat ik naar de wijnen zelf ga, eerst nog even over de vinificatie. In de prachtige wijnkelder, waar we ook de wijnen proefden, worden met veel aandacht en perfectionisme de wijnen gemaakt. De wijnkelder is goed geïsoleerd niet alleen tegen temperatuur(wisselingen) maar ook tegen trillingen van naastgelegen weg. 
De volgende drie wijnen zijn allen gouden medaille winnaars op Belgisch-Nederlandse wijnconcours:
Weer even terug naar de Maasvallei, waar wijndomein 
De wijngaard is prachtig gelegen, nabij een Maastong, welke zorgt voor een iets temperende werking op de temperatuur. Dit is met name gunstig in relatie tot de voorjaarsvorst. De bodem kent dan ook veel kiezel (rivierafzetting) met een toplaag van zwaar leem. Thilesna heeft nog een klein en ouder perceel, elders en net buiten de BOB gelegen, met meer zand (met kiezel) in de bodem. De Auxerrois wijn die hier vandaan komt wordt dan ook niet in de BOB maar als BGA Maasland gelabeld.
De druiven worden na binnenkomst direct ontsteeld en enkele uren in de schillen ingeweekt (eigenlijk zolang als de ontsteling van de nieuwe batch duurt). Daarna geperst en de most rust dan 24h koud (debourbage). Fermentatie vindt altijd plaats op RVS, en de wijn ‘overwintert dan’ op RVS en een deel van de Pinot Gris op nieuw en 1 jaar oud hout. Het klaren van de wijn geschiedt met bentoniet om zo een goede eiwitstabilisatie te garanderen en het risico op hergisting op de fles te mitigeren. Alle wijnen van Thilesna ondervinden geen malolactische omzetting.
We proefen een viertal wijnen, die ik hieronder kort beschrijf. Voor allemaal gold dus dat ze recent op de fles gegaan zijn, en eigenlijk nog te jong waren om te drinken. Niet dat ze niet goed of lekker waren, integendeel. Maar ze kunnen allemaal nog prima 1 tot enkele jaren rijpen. Maar ja, voor de wijnmaker begrijpelijkerwijs geen optie meer te wachten met de verkoop.
Tot slot mochten we, als speciale gasten (en we waren maar met z’n tweeën heh), de Pinot Gris 2021 die nog op het vat lag proeven. Uiteraard een nog te hout gedomineerde wijn, maar door flink te walsen, kon het (fruit)potentieel al wel geproefd worden. Hele mooie ervaring dit te eens te mogen doen!
En terug naar Haspengouwwijnregio. Naar 
Maar eerst proefden we de Chardonnay uit 2020. Deze wijn onderging 1 jaar houtrijping. Boter, vanille, perzik. Een krachtige wijn met een gemiddelde afdronk.
–Pinot Noir 2016. Deze wijn is 100% RVS opgevoed, 12,5%, kers, aardbei, gedroogd rood fruit, zacht, rond. Kan zeker nog rijpen. Ook van de Duitse kloon pinot noir druif gemaakt. Al zal, als ik het goed begrepen heb, in de toekomst de rode wijn van de Franse kloon komen en de Vin Gris van de Duitse kloon. Enerzijds jammer, niet dat de wijn van de Franse kloon niet goed zijn, integendeel, zie hieronder. Maar deze wijn vond ik ook heel goed, en ik had ’t idee er veel meer spätburgunder in te herkennen, en meer de Bourgondische stijl in onderstaande wijnen te proeven.
De laatste twee wijnen waren echt heel bijzonder. Eigenlijk nog wat te jong; ze kunnen echt nog vele jaren rijpen en zullen beter worden. Geduld dus, en dat is wel het rode-draad-woord bij de wijnen van de Kayberg. Geduld is nodig in de wijngaard, vooral voor de pinot noir, een lastige druif om te telen en deze wordt er vooral niet te vroeg geoogst. Geduld in het vinificatieproces en de rijping op de fles dus. Maar ook met het proeven, ik had echt even nodig om aan deze typische Kayberg wijnen te beschrijven. Wel duidelijke een Pinot Noir, maar anders dan elders. Heel mooi, maar wees dus ook geduldig met je proefnotitie en oordeel! Geduld is echt een schone zaak (maar helaas niet mijn goede eigenschap 😉 ).
Last but alles behalve Least 
Vanaf het terras, dat iedere zondagmiddag (apr-sept) geopend is, heb je een prachtig uitzicht over de kleine 2 ha wijngaard. Er staat voornamelijk Chardonnay aangeplant, ook een behoorlijk deel pinot noir, en kleinere delen riesling, pinot blanc/auxerrois en pinot gris op de kalkrijke leembodem. Toen wij er waren, werd er druk geoogst. Oogst weke gedaan wordt bij zo’n 17graden Brix (70graden Oechsle). Immers moet de basiswijn niet veel meer dan 9 procent alcohol krijgen. Aldus uitgelegd door Winfried, die samen met zijn broer het wijndomein runt. De wijnstokken staan 125cm uit elkaar, en de rijbreedte is maar liefst 225cm. Ruim voldoende voor lichtinval, maar vooral zo gekozen dat er met een normale tractor gewerkt kan worden.
De geoogste druiven gaan als gehele trossen in de zelf gemaakte vertikale pers. En na enkele persingen, met tussentijds omgraven met de riek, minstens 24uur in een koude tank (debourbage). Deze tank is niet de standaard tank die ik vaker in wijnkelders zag, maar ‘gewoon’ een oude melktank. Werkt net zo goed. De gistingen rijping (6mnd) van de basiswijnen vindt plaats op oude RVS biertanks, met ‘losliggende’ deksels, zo kan de ook CO2 ontsnappen. Afvullen gebeurt op een zelf gemaakte vullijn, naar het schijnt een oude vullijn van Coca Cola die aangepast is op de flessen voor mousserende wijn. Het mengen van de wijnen voor botteling gebeurt veel op basis van alcohol en zuurgehalte, en een beetje op proeven (laatste vooral om (te sterk) geoxideerde wijn niet mee te blenden). 
En nu ik het blenden hierboven al aanstip. Dit gebeurt dus voor de jaargang, zgn millesimées, door de wijnen van verschillende druiven te blenden in bepaalde verhouding, afhankelijk van de wijn (meer hierover bij de proefopmerkingen hieronder). Maar voor de SA (sans Année) wijnen wordt er dus met wijnen uit verschillende oogstjaren gewerkt, en van verschillende druiven. Hierbij is de zgn Fibonacci reeks bepalend voor de verdeling. Voor wie ‘m niet kent (bron: wikipedia) “De rij begint met 0 en 1, men kiest ook wel 1 en 1, en vervolgens is elk volgende element van de rij steeds de som van de twee voorgaande elementen. De eerste elementen van de rij zijn dan als volgt:0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, enz”. Dus dan zal een wijn uit zeven jaargangen omgekeerd resp 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13 op 33 delen bevatten. Deze verdeling is dus toegepast op de twee SA mousserende wijnen die geproduceerd worden. Ik heb ze ook mogen proeven, zie hieronder. Opvallend dat de SA-wijnen van Schorpion dus specialer (en duurder) dan de millesimée wijnen zijn, in de Champagne is dat precies andersom. En o ja, Winfried corrigeerde me nog even. De millesimée champagnes moeten in de Champagne, net als de SA champagnes 12mnd sur latte rijpen, alleen de totale rijping in minimaal 36mnd hiervoor (en 15mnd voor SA). Niet zo heel belangrijk, maar meldt ’t maar even voor als jij dit ook ooit verkeerd begrepen hebt! 😉 En ook belangrijk te weten, gebruik van reservewijnen is ook wel voor stabiliteit/continuïteit van de smaak in de Champagne, maar hoofdreden is dat een oudere basiswijn gerijpter is en er dus korter rijping in de lie meer nodig is. Wist je dat?
We proefden op het terras 3 wijnen.
Daarna gingen we naar de kelder onder het huis, waar in totaal zo’n 50.000flessen (!) sur latte lagen te rijpen. Hier proefden we nog een viertal hele bijzondere mousserende wijnen van Schorpion:
Terugkijkend op dit bezoek aan onze Zuiderburen concludeer ik dat er in Vlaanderen hele mooie, goede bijzonder en ook gewoon lekkere wijnen gemaakt worden. Maar ook dat ik me wel vinoloog mag noemen, maar juist door naar wijnboeren toe te gaan je steeds bijleert over wijn, wijnbouw en wijn maken. Dus dat zal ik zeker blijven doen! De lijst van alles wat ik nu voor het eerst hoorde is lang. Ik vat ’t hieronder samen; voor mezelf, maar ook voor jou als lezer. Ik ben wel benieuwd wat jij er al van wist, of je ergens aan twijfels of vragen over hebt? Reageer dan gerust (en heel graag) op dit blogbericht!
Tot slot dus nog een overnachtingstip in nabij Borgloon, centraal in Haspengauw gelegen. Een werkelijk prachtig 4 persoons appartement met eigen ingang en fijne eigen tuin: 
Dat is raar, dacht ik eerder dit jaar toen ik in een restaurant in Zuid-Limburg een goede en lokale Pinot Gris dronk. Nee niet raar omdat ie goed en lekker was, maar raar omdat er een Duits AP-nummer op het etiket stond. Ook de ober kon me niet verklaren waarom, daarom maar een mailtje naar het wijngoed waar de wijn vandaag kwam (
WijnWeblog 